متن سخنرانی مقدمه و معرفی موضوع در یکصد و پنجاه و ششمین نشست علمی تخصصی با عنوان “نقش فناوری‌های مالی در نظام اقتصادی کشور؛ چالش‌ها و توصیه‌های سیاستی”مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری

فناوری‌های خدمات مالی یا فین‌تک به عنوان یکی از فناوری‌های تحول‌زا و رو به رشد از مجموعه فناوریهای انقلاب صنعتی چهارم شناخته شده است. فین‌تک به عنوان راه حلی برای بهبود عملکردهای مالی که پیش از این عموما در کنترل بانکها و موسسات مالی بود شناخته می‌شود. شرکتهای فعال در این زمینه عموما استارتاپ‌هایی هستند که تلاش می‌کنند خودشان را در سیستمهای مالی مانند بانکداری، بورس، بیمه و حوزه‌های دیگر جا بیندازند اگرچه امروزه شاهد هستیم بعضا نهادهای مالی سنتی هم به دنبال این فناوری‌ها رفته‌اند.

شکل‌گیری مجموعه‌ها و خوشه‌های مالی، برای هم‌افزایی شرکتهای فین‌تک اهمیت زیادی دارد و درواقع این فناوری‌های نوپا، در یک اکوسیستم هست که معنا پیدا می‌کنند. دولتها می‌توانند بر جنبه‌های مختلف این اکوسیستم تاثیر بگذارند و تاثیر بپذیرند. میزان این اثرگذاری در کشورهای مختلف متناسب با بلوغ اکوسیستم فین‌تک متفاوت است.

دولت‌ها و تنظیم‌گرها می‌توانند با مجموعه‌ای از اقدامات مانند وضع سیاستهای تشویقی و اجرای آنها برای گسترش فعالیت فین‌تک، تقویت نهادها و کنترل‌های نظارتی بر فعالیتهای صنعت فین‌تک، توسعه زیرساختهای لازم برای فعالیت شرکتهای فین‌تک  مانند افزایش کیفیت زیرساختها و دسترسی و سرعت اینترنت در این زمینه نقش مهمی ایفا کنند. در کشور ما مراکز متعددی مانند مجلس شورای اسلامی، شورای عالی فضای مجازی، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مرکز توسعه تجارت الکترونیکی، بانک مرکزی، انجمن صنف کسب و کارهای اینترنتی از جمله نهادهایی هستند که می‌توانند در زمینه سیاست‌گذاری و تنظیم مقررات شرکتهای فین‌تک مانند تصویب و اجرای قوانین و مقررات مربوط به محدوده فعالیتهای فین‌تکها تاثیرگذار باشند.

امروزه دیگر نمی‌شود گفت صنعت فین‌تک در ایران صنعتی نوظهور است. چرا که چند سالی است که آنها به حوزه‌های بانکی کشور راه پیدا کرده‌اند. بسیاری از ما با کیف پول دیجیتال ریالی و رمزارز، اپلیکیشنها و سوپراپلیکیشنهای موبایل برای تراکنشهای بانکی مانند پرداخت قبوض، خرید بیمه‌نامه، کارت به کارت کردن، خرید محصولات و خدمات دیجیتال مانند پلتفرم‌های نمایش خانگی، صرافی‌های اینترنتی رمزارزها، ارسال صورتحساب الکترونیک به مودیان مالیاتی، ابزارهای پرداختهای اینترنتی، برنامه‌های بودجه‌بندی شخصی، خریدهای اعتباری، برنامه‌ریزی و مشاوره مالی و شبیه اینها آشنا هستیم. تحت تاثیر هزارتوی هوش مصنوعی، بیگ‌دیتا و مباحث داده‌کاوی و ماشین لرنینگ، چشم‌انداز ارائه خدمات فناوری مالی وسیع‌تر هم خواهد شد. امروزه صحبت از حضور شرکتهای دانش‌بنیان، فناور و نوآور در فرابورس و بورس به کرّات شنیده می‌شود.

شرکتهای فین‌تک علاوه بر خدمات ذکر شده می‌توانند بر خدمات شرکتهای دانش‌بنیان و استارتاپ هم تاثیر مستقیم بگذارند و رشد و توسعه فین‌تک‌ها، موجب رشد و توسعه بیشتر این بخش از فعالان حوزه اقتصادی کشور هم خواهد شد. ضمن اینکه این موارد مستقیم یا غیرمستقیم در تحول دیجیتال سازمانها، موسسات و شرکت‌های مختلف، موثر هستند. ارائه سرویس‌هایی مانند استعلام اعتبار معاملاتی افراد می‌تواند به ارتقای سطح شفافیت، جلوگیری از کلاهبرداری و صحت معاملات و سلامت اقتصادی در جامعه کمک کند.

فناوری‌های فین‌تک صرفا ارائه خدمات به مردم نیست. این خدمات می‌توانند به سازمانها و دستگاههای دولتی هم ارائه شوند. سامانه‌های مدیریت ریسک، کشف تقلب، تخلف و پولشویی و اعتبارسنجی از اهمیت خاصی برخوردارند. فناوری مالی می‌تواند در نظام بودجه‌ریزی کشور، خرج و کنترل آن و درنهایت شفافیت و انضباط مالی هم نقش مهمی ایفا کند.

از طرف دیگر فین‌تک با چالشهایی ازجمله در حوزه امنیت فناوری اطلاعات ازقبیل امنیت دارایی، حریم خصوصی کاربران و در کل، امنیت اطلاعات کاربران هم روبروست. بعضی‌وقتها اخباری مبنی بر نفوذ به فلان اپلیکشن هم می‌شنویم. گاهی شاید لازم باشد رشد فین‌تک متناسب با رشد زیرساختهای فنی و فرهنگی صورت بگیرد. گاهی باید متناسب با قوانین کشور، کنترل‌ها و سخت‌گیریهایی بر فعالیت فین‌تک‌ها صورت بگیرد. حد و مرز مباحثی مانند بانکداری باز و دسترسی به داده‌های مالی تا کجا است؟ فین‌تک، رگ‌تک، لندتک، سوپ‌تک و انواع تک‌ها یا همان فناوریهای دیگر که امروزه وجود دارند یا بعدا بوجود خواهند آمد چگونه بر یکدیگر و بر نظام اقتصادی کشور تاثیر می‌گذارند؟ در طرح مسئله‌ی این نشست درخصوص درک متقابل کسب و کارها و حاکمیت صحبت شده بود. چنین جلسات و گفتگوهایی یکی از روشهای درک متقابل و همکاری متقابل فین‌تکها و تنظیم‌گر است تا با شناخت بیشتر دغدغه‌ها و محدودیتهای تنظیم‌گر از یک طرف و از طرف دیگر مشکلات شرکتهای فین‌تک، علاوه بر برداشتن گامهای موثر در زمینه نزدیک‌تر شدن دیدگاهها و همکاری بیشتر، شاهد تاثیرات هرچه مثبت‌تر فناوریهای مالی در نظام اقتصادی کشور باشیم.